/ Ҳордиқ / Comments are Disabled

Кўчадан кириб келди-ю, бир уй ўтирган хотинларнинг овозидан келинойисининг товушини аниқ эшитди:
“Ҳа, энди, ота уйи-да, келади-да отасининг уйига! Энди кеча келган бир қ…қнинг гапига келмай қўйсинми?!…”
Аста йўталиб, эшикдан қаради, тўрда ўтириб, хотинларни оғзига қаратиб, гап бераётан келинойиси уни кўриб, гезариб кетди. Аммо, ҳамма қатори базўр кўришгани ўрнидан турди:
-Келинг, қиз, кеп қолдингизми?
Унинг юз-кўзида “қайнисинглим гапимни эшитдимикан ё йўқми?” деган ҳадик соя солиб турарди. Аммо, бир зумда юзини ясама табассум эгаллади:
-Яхшимисиз, қиз, уйдагилар яхшими, куёв, болалар яхшими?
У аслида мана шу келинойисини деб, ота уйига 4-5 йилдан буён келмайди. Чунки, шу келинойиси ота уйини эгаллаб, бу остонага қайнисингиллар келишига чек қўйди. Ҳар келганда жанжал қилди-қилди, қайнисингилларнинг юраги безиллаб қолди, ушбу муқаддас остона 4 қизга армон бўлиб қолди. Энди йиллар ўтиб, келинойиси ўғил уйлантирди, қиз узатди. Ўзлари кўтариб катта қилган жиянларининг тўйига “аммалари” деб иззат қилинганига “катта, қиммат совғалар” келтиришларини “илтимос” қилинган қизлар учун тўй ўтгач яна ота уйи эшиги ёпилди. Аканинг гапи ўтмайди, қолаверса, йиллаб Россияда, мардикорчиликда ишлаб юрибди. Мана 4-5 йил бўлиб қолди, ўртада бир келиб кетди, шунда ҳам, ота уйга эмас, қўшни уйга келин бўлиб тушган сингилникига йиғилдилар. Ош қилиб, акани шу ерга чақирдилар, жигарлар жам бўлишиб, “ялашиб-юлқашди”. Келинойиси “нега бизникига келмадиларингиз” деб сўрамади, ҳатто, “кеп қолдингларми” деб чиқмади. Фаҳмича, ҳозир гап унинг ўз келини ҳақида бормоқда. Чеккада мулзам бўлиб ўтирган келинойининг қудаси дастурхоннинг четини юмалоқлаб, ерга қараб ўтириши шундан дарак бериб турибди.
Хизматда юрган кичик келинойи кейин келган қайнопанинг олдига бир коса шўрва келтирди. Қиз ушатилган нондан бир тўғрамини олди.
-Олинг, қиз, олинг, нега кеч қолиб юрибсиз? – дея сўроқлаган бўлди келинойи.
Катта идорада ишлайдиган қиз “биласизку, ишим кўп” дея қошиқ билан косани ковлади. Гўшти шилиб олинган суяк ва бир бўлак савзи илинди қошиққа. Ёнидагилар ҳам буни кўрганини сезиб, хўрлиги келди. Косани четга сурди.
-Олинг, қиз, гўштини енг ҳеч қурса, — яна сохтакорона мулозамат қилади келинойиси. Қани энди, даврадагилар уят қилишмаса, “э паст, мен итмидим, суяк ғажигани” дея олса?
-Қорним тўқ эди, ишда бояда овқатланган эдик, — деб гапни бошқа ёққа бурди. – Акам яхшими, қаёқдалар? Кўриша олганим йўқ?
-Ўтирибди акангиз эркаклар билан. Ҳали кўрарсиз, — деди келинойиси.
Шу пайт жиян қизлар болаларини кўтариб кириб келишди ва аммаси билан оналари каби сохта мулозамат билан кўриша кетишди.
“Ахир шуларни кўтариб катта қилганмиз” дея хаёлидан ўтиб кетди қизнинг. Келинойиси жуда дангаса эди, ҳатто, икки хонали келинлик уйини супуриб қўйиш хаёлига келмасди. Гўдакларига қарашдан қочиб, томорқага чиқиб кетарди, болаларнинг овқати-ю кири қайнисингилларнинг бўйнида эди. Нон ёпиш, уй йиғиштириш, идиш-товоқ ювишдан қочар эди келинойиси. Энди эса бир уй хотинни оғзига қаратиб, қудасини зимдан “узиб-узиб” “ҳозирги ёшларнинг тирикчиликдан безор экани, қайнисингилларга кун бермаслиги, қиз бечораларнинг ота уйига келишга зор экани” ҳақида гапириб ўтирибди.
Қўшниси Ойша хола “қўй энди, бунчалик эмасдир” де эътироз билдирди. –Қизларинг ҳар икки кунда шунда-ку? Бола-чақаси билан келиб ҳафталаб туриб кетишади?
-Вой, менинг қизларимнинг сизга оғирлиги тушиб қолдими? – дея бобиллаб кетди келинойиси. –Келади-да ота уйига, қаёққа борсин бечоралар?

Қайнисингил ялт этиб қаради келинойисига. Келинойи буни сезди, тескари қаради. Ўзининг қилиғи ёдига тушган бўлса ажабмас. Эҳ-ҳе, қандай қилиқлар қилишмади иккала овсин қайнисингиллар бу уйдан оёқлари узилиши учун! Ҳатто, ҳожатхонадаги қоғозни яшириб қўйишар эди, ҳаммомни ўчириб, музлаткичдаги озиқ-овқатни яшириб қўйишарди. Қиз шўрликлар тўлиб-тошиб келишса ҳам, тўрсайишгани тўрсайишган эди. Қизларни ота уйининг муқаддас остонаси оҳанграбодек тортгани, муҳими, ўша пайтда шу уйда мунғайиб ўтирган кампирнинг меҳрига талпиниб келишларини ҳис қилмас, меҳмога келган қайнисингилларга оналарини ёмонлаб чарчамас эди. Қиз шўрликлар галма гал оналарини меҳмонга олиб кетишар, аммо, кампир “ўз уйинг-ўлан тўшагинг” дея уйига талпинарди. Мана, қайнонадан ҳам “қутулиб” олишди келинлар, аммо, навбат ўзларига ва ўзларининг қизларига келди.
Қайси бир китобда ўқигани “манам эдим сандай, санам бўласан мандай” деган ибора ёдига тушиб, мийиғида кулиб қўйди ва шошиб келинойисига қаради. Семириб, кўзлари қисилиб қолган келинойи қайнисингилнинг хаёлидан ўтган гапни уқди ва бўзариб кетди.

Зебо Кубаева.